Wij mensen zijn gemaksdieren. Om die reden nemen we graag shortcuts en zoeken we naar de makkelijkste weg. Wij willen het gevoel hebben dat dingen makkelijk zijn. Om een bepaald gedrag te bevorderen moeten we het dus makkelijk maken.

We spreken in dit kader in de veiligheid ook wel eens van olifantenpaadjes. Olifanten nemen altijd de kortste weg. Ook mensen doen dat graag want dat kost minder energie. 

Als meerdere mensen op hun route een shortcut nemen, bijvoorbeeld door over een grasveld te lopen i.p.v. het pad te volgen, dan komt er een duidelijk uitgesleten alternatief pad tevoorschijn en dat versterkt onze neiging om ook dit alternatieve kortere pad te volgen. 

Ook houden wij mensen van routine, automatisch gedrag en gewoontes omdat die energie besparen. 

Als er teveel zaken op ons pad komen en we het te ingewikkeld vinden, zijn we geneigd niets te doen, want passiviteit is een makkelijke manier om geen keuze te hoeven maken, geen energie te besteden. 

En ja, dat geldt voor ons allemaal, zelfs al herkennen jullie je net als ik, niet helemaal in dit verhaal. 

Hoe vertalen we dit naar veiligheid?

Het volgen van een regel of werkwijze kan ook gepaard gaan met olifantenpaadjes. Als iets heel omslachtig is, ontstaan er olifantenpaadjes (shortcuts die het werk makkelijker maken). Dat kun je op meerdere manieren oplossen/voorkomen: Het volgen van olifantenpaadjes onmogelijk maken, kijken of men op een veilige manier het olifantenpaadje kan volgen en/of het veilig werken zo makkelijk maken dat er geen behoefte meer is aan olifantenpaadjes.

De meeste mensen wíllen best veilig werken, maar het moet ook makkelijk zijn. Als de onveilige manier van werken veel makkelijker is dan de veilige, begin dan maar met je zorgen te maken en verwacht niet dat het vanzelf goed komt. Aangezien wij onze werkvergunning en besloten ruimte procedure vaak – noodgedwongen – heel ingewikkeld maken, is dit dus al direct een duidelijk punt van zorg.

Mensen hebben kortom geen zin in gedoe. Daarom is het ook heel lastig om een ingewikkelde nieuwe veiligheidsregel te introduceren. Het kost meer energie en wijkt af van routine. Het duurt een tijd voor de nieuwe regel weer routine is geworden. En daarom zijn collega’s vaak passief en doen ze niets met een nieuwe regel totdat het van alle kanten duidelijk is dat het moet en wat er moet. 

Hoe kunnen we dat gebruiken als SHE-professionals?

• Zorg dat een nieuwe regel duidelijk is: introduceer met een training en daarna herhalen, herhalen, herhalen en het geleerde opvolgen.
• Onderzoek mogelijkheden om een regel makkelijker te maken: gebruik altijd een flowschema.
• Stel een nieuwe regel op samen met de gebruiker en zorg dat deze uitvoerbaar en geaccepteerd is. 
• Zorg dat de omgeving zo is ingericht dat het makkelijk is om een regel te volgen. Zorg bijvoorbeeld dat de gewenste instelling van een apparaat of installatie de standaardinstelling is, dus de eco-stand als standaardinstelling als je wilt dat mensen die gaan gebruiken in het kader van energiebesparing.  
• Zorg ook voor een herinnering in de omgeving, bijvoorbeeld een verkeersbord met de maximale snelheid of een digitale smiley als je met de goede snelheid komt aanrijden.

Laat me weten hoe jullie veiligheid makkelijker maken!